Những con số biết nói về tự tử: Mỗi cuộc đời đều đáng được ở lại

Nội dung chính

• Hơn 720 000 người chết vì tự tử mỗi năm.

• Tự tử là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ ba ở nhóm tuổi từ 15 đến 29.

• 73% phần trăm số vụ tự tử trên toàn cầu xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

• Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tự tử, chịu ảnh hưởng của các yếu tố xã hội, văn hóa, sinh học, tâm lý và môi trường trong suốt cuộc đời.

• Cứ mỗi vụ tự tử thì lại có nhiều người cố gắng tự tử hơn. Việc từng cố gắng tự tử là yếu tố nguy cơ lớn cho hành vi tự tử sau này trong cộng đồng.

________________________________________

Tổng quan

Mỗi năm, có 727.000 người tự tử và còn rất nhiều người khác đang cố gắng tự tử. Mỗi vụ tự tử là một bi kịch ảnh hưởng đến gia đình, cộng đồng và cả quốc gia, đồng thời để lại hậu quả lâu dài cho những người ở lại. Tự tử xảy ra trong suốt cuộc đời và là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ ba ở nhóm tuổi 15–29 trên toàn cầu vào năm 2021.

Tự tử không chỉ xảy ra ở các nước có thu nhập cao mà còn là một hiện tượng toàn cầu ở mọi khu vực trên thế giới. Trên thực tế, gần 3/4 (73%) số vụ tự tử trên toàn cầu xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình vào năm 2021.Tự tử là một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng, đòi hỏi sự ứng phó y tế công cộng.

Với các biện pháp can thiệp kịp thời, dựa trên bằng chứng và thường ít tốn kém, tự tử có thể được ngăn ngừa. Để các biện pháp ứng phó quốc gia đạt hiệu quả, cần có một chiến lược phòng ngừa tự tử toàn diện, đa ngành.

Ai có nguy cơ?

Mối liên hệ giữa tự tử và rối loạn tâm thần (đặc biệt là trầm cảm và rối loạn sử dụng rượu) và một nỗ lực tự tử trước đó đã được xác định rõ ràng ở các quốc gia có thu nhập cao. Tuy nhiên, nhiều vụ tự tử xảy ra một cách bốc đồng trong những khoảnh khắc khủng hoảng với sự suy yếu khả năng đối phó với những căng thẳng trong cuộc sống, chẳng hạn như vấn đề tài chính, tranh chấp trong mối quan hệ hoặc đau mãn tính và bệnh tật.

Ngoài ra, việc trải qua xung đột, thảm họa, bạo lực, lạm dụng hoặc mất mát và cảm giác bị cô lập có liên quan chặt chẽ đến hành vi tự tử. Tỷ lệ tự tử cũng cao trong các nhóm dễ bị tổn thương bị phân biệt đối xử, chẳng hạn như người tị nạn và người di cư; người bản địa; người đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính, chuyển giới, liên giới tính (LGBTI) và tù nhân.

Phòng ngừa và kiểm soát

Có một số biện pháp có thể được thực hiện ở cấp độ quần thể, tiểu quần thể và cá nhân để ngăn ngừa tự tử và tự gây thương tích. LIVE LIFE, sáng kiến của WHO về phòng chống tự tử, khuyến nghị các biện pháp can thiệp hiệu quả dựa trên bằng chứng sau đây:

• Hạn chế tiếp cận các phương tiện tự tử (ví dụ thuốc trừ sâu, súng, một số loại thuốc);

• Tương tác với phương tiện truyền thông để đưa tin có trách nhiệm về vụ tự tử;

• Bồi dưỡng các kỹ năng sống xã hội-cảm xúc ở thanh thiếu niên; 

• Xác định sớm, đánh giá, quản lý và theo dõi bất kỳ ai có hành vi tự tử.

Những điều này cần phải song hành với các trụ cột cơ bản sau: phân tích tình hình, hợp tác đa ngành, nâng cao nhận thức, xây dựng năng lực, tài chính, giám sát và đánh giá. Các nỗ lực phòng chống tự tử đòi hỏi sự phối hợp và hợp tác giữa nhiều lĩnh vực trong xã hội, bao gồm y tế và các lĩnh vực khác như giáo dục, lao động, nông nghiệp, kinh doanh, tư pháp, pháp luật, quốc phòng, chính trị và truyền thông.

Những nỗ lực này phải toàn diện và tích hợp do bản chất đa chiều của tự tử.

Những thách thức và trở ngại

Sự kỳ thị và điều cấm kỵ

Sự kỳ thị, đặc biệt là xung quanh các rối loạn tâm thần và tự tử, khiến nhiều người nghĩ đến việc tự tử hoặc đã cố gắng tự tử không tìm kiếm sự giúp đỡ và do đó không nhận được sự giúp đỡ cần thiết.

Phòng ngừa tự tử vẫn chưa được chú trọng đúng mức, phần vì thiếu nhận thức rằng đây là một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng, phần vì ở nhiều nơi, việc nói về tự tử vẫn còn là điều cấm kỵ. Tính đến nay, chỉ có một số ít quốc gia coi phòng chống tự tử là ưu tiên về y tế. Mới chỉ có 38 quốc gia báo cáo đã xây dựng chiến lược phòng ngừa tự tử cấp quốc gia. Nâng cao nhận thức và xóa bỏ định kiến trong cộng đồng là điều kiện tiên quyết để tiến bộ trong công cuộc ngăn ngừa tự tử.

Chất lượng dữ liệu

Trên toàn cầu, dữ liệu về tự tử và hành vi tự gây thương tích vẫn còn hạn chế về độ đầy đủ và chính xác. Chỉ khoảng 80 quốc gia thành viên của WHO có hệ thống đăng ký tử vong đủ tốt để ước tính được tỷ lệ tự tử. Vấn đề này không chỉ xảy ra với tự tử, nhưng do tính nhạy cảm và kỳ thị cao – cùng với việc hành vi tự tử còn bị coi là bất hợp pháp ở một số quốc gia – nên việc khai báo không đầy đủ hoặc phân loại sai càng nghiêm trọng hơn.

Để xây dựng chiến lược phòng ngừa hiệu quả, cần có hệ thống giám sát chặt chẽ và dữ liệu cập nhật, chính xác hơn về tự tử và hành vi tự gây thương tích. Sự khác biệt về đặc điểm, tỷ lệ và cách thức tự tử giữa các quốc gia càng cho thấy nhu cầu cải thiện chất lượng dữ liệu là vô cùng cấp thiết – từ hệ thống đăng ký tử vong, dữ liệu bệnh viện đến các khảo sát đại diện toàn quốc dựa trên báo cáo từ người dân.

Có thể bạn đang nghĩ: “Chắc mình ổn”, “Mình tự lo được”, hoặc “Chuyện này nhỏ thôi, không đáng để nói ra.”
Nhưng sự thật là: bạn không cần phải chịu đựng một mình.

Việc bạn cảm thấy khó khăn không có nghĩa bạn yếu đuối. Việc bạn tìm đến sự hỗ trợ chỉ chứng minh rằng bạn đang can đảm đối diện và muốn tốt hơn cho chính mình.

Không phải lúc nào ta cũng mạnh mẽ, và điều đó hoàn toàn bình thường. Quan trọng là bạn chọn cách yêu thương bản thân – bằng cách tìm đến sự giúp đỡ khi cần.

Chúng tôi luôn ở đây – để lắng nghe, để đồng hành, để giúp bạn từng bước nhẹ nhàng hơn.
Nếu bạn cảm thấy đã đến lúc, hãy đăng ký tư vấn – và bắt đầu hành trình chăm sóc chính mình.

                                                                                                                 Nguồn: WHO Ngày 25 tháng 3 năm 2025